Tổng quan về phương pháp dạy học tích cực bạn nên biết!

Giáo dục đóng vai trò là một công cụ quan trọng trong nỗ lực chuẩn bị cho Việt Nam trở thành một quốc gia phát triển trong tương lai, là nền tảng quan trọng trong việc cung cấp nguồn nhân lực có kỹ năng cần thiết để thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển của một đất nước. Chính vì vậy, ngay từ nhỏ học sinh đã được áp dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm phát huy hết được những khả năng sáng tạo, tư duy tiềm ẩn của mình. Vậy phương pháp dạy học tích cực là gì? Bài viết sau đây sẽ giúp bạn trả lời nội dung trên!

1. Phương pháp dạy học tích cực là gì? Những thông tin cơ bản bạn nên biết

Phương pháp dạy học tích cực là gì? Hay phương pháp dạy tích cực là gì?  Dạy học tích cực chính là phương pháp dạy học hiện đại. Đây là hình thức giảng dạy và học tập đặt người học làm trung tâm. Bản chất của phương pháp dạy học tích cực là học tập kích thích tư duy và sáng tạo của học sinh một cách tối đa nhất.

Khác với những phương pháp học tập truyền thống thì đặc trưng của phương pháp dạy học tích cực này là buộc người học phải làm chủ, tìm kiếm thông tin, nghiên cứu và hinh thành kiến thức một cách chủ động. Người giáo viên sẽ đóng vai trò hướng dẫn, định hướng và chốt lại vấn đề chứ không phải đóng vai trò cung cấp kiến thức như trước đây nữa.

Chính vì nguyên tắc này nên phương pháp dạy học tích cực đòi hỏi học sinh phải chủ động tìm hiểu thông tin và nghiên cứu từ đó phát huy khả năng tư duy, sáng tạo, tìm tòi của từng đối tượng. Giáo viên sẽ chỉ đóng vai trò hướng dẫn, định hướng bằng các cung cấp kiến thức cơ bản và chốt lại các vấn đề đưa ra chứ đưa ra thông tin như trước đây nữa.

Ý nghĩa của phương pháp dạy học tích cực quan trọng nhất là thúc đẩy sự sáng tạo, tư duy, chọn lọc thông tin, … của học sinh ngay từ nhỏ đồng thời giúp môn học trở nên hấp dẫn và hiệu quả hơn.

2. Những phương pháp dạy học tích cực phổ biến

2.1 Phương pháp “Tia chớp”

Phương pháp này được áp dụng bằng cách tập hợp thông tin nhanh chóng từ sinh viên trước học nội dung mới. Thông tin này là các vấn đề thực tế liên quan đến nội dung học trên lớp. Tia chớp phương pháp được thực hiện trong sau các bước:

– Sắp xếp, tổ chức lớp học trong hình thức thích hợp.

– Giáo viên nêu một số câu hỏi

– HS trả lời.

– Giảng viên tóm tắt vấn đề nhanh chóng và trực tiếp vào bài học.

Ưu điểm của phương pháp này là thời gian thực hiện ngắn và nhanh chóng thu thập thông tin. Tuy nhiên, giáo không nên áp dụng phương pháp này nhiều lần trong một tiết học vì nó sẽ làm cho học sinh chán. Giáo viên nên sử dụng cái này vào đầu phiên để xem lại bài học trước hoặc để thu thập thông tin về học sinh của hiểu biết về bài học sắp tới.

2.2 Phương pháp bình luận

Phương pháp này được áp dụng để trả lời câu hỏi trắc nghiệm, nhằm mục đích thu thập càng nhiều ý tưởng và thông tin từ sinh viên để hướng dẫn họ vào bài học. Đây là phương pháp đơn giản với các công cụ của bảng và phấn. Giáo viên nên sử dụng phương pháp này để khơi gợi bài giảng.

Phương pháp này được thực hiện như sau các bước:

– GV nêu và hướng dẫn các vấn đề.

– HS dành thời gian suy nghĩ.

– GV mời một số HS lên viết ý tưởng của họ lên bảng.

– GV và HS thảo luận ý tưởng tốt nhất và quan trọng nhất

Phương pháp này phù hợp với lớp trong đó có một số lượng lớn sinh viên. Vì giảng viên có thể đưa ra nhiều sinh viên có cơ hội nhận xét, và thậm chí thu hút học sinh thảo luận về ý tưởng.

Tuy nhiên, giáo viên cũng cần lưu ý hướng của các nhận xét liên quan đến nội dung được dạy, nếu không thì ở đó sẽ có rất nhiều bình luận không liên quan đến bài học, và điều này sẽ dẫn đến thiếu hết giờ làm bài.

2.3 Phương pháp hỏi đáp

Đây là một phương pháp sư phạm phổ biến thúc đẩy các hoạt động của sinh viên. Phương pháp này yêu cầu giáo viên tạo tranh luận đa chiều trong lớp học để tăng khả năng tìm tòi, học hỏi thêm về một chủ đề. Phương pháp này là được thực hiện theo các bước sau:

– Xác định chủ đề cần nghị luận.

– Đặt câu hỏi cho chủ đề.

– Suy nghĩ câu trả lời.

– Đưa ra tranh luận đa chiều.

– Kết luận chủ đề.

Ưu điểm của phương pháp này là sinh viên có nhiều khả năng trao đổi thông tin và suy nghĩ về một chủ đề và tranh luận nhiều hơn để hiểu sâu hơn hiểu biết về chủ đề. Tuy nhiên, điều này phương pháp đòi hỏi giáo viên phải linh hoạt, để kiểm soát hoạt động Hỏi & Đáp giữa các sinh viên với nhau.

2.4 Phương pháp đóng vai

Phương pháp này thu hút học sinh đến với bài giảng, tạo ra một bầu không khí năng động, và giảm khoảng cách giữa giảng viên và sinh viên. Phương pháp này là thích hợp cho học sinh học các hành vi, giao tiếp xung quanh thực tế các vấn đề của bài giảng. Phương pháp này là được thực hiện theo các bước sau:

– Giảng viên soạn kịch bản theo chủ đề.

– Chọn một diễn viên và giao nhiệm vụ cho sinh viên.

– Tổ chức quá trình đóng vai.

– Trao đổi, nhận xét vở kịch.

– Giảng viên kết luận chủ đề.

Phương pháp này mang lại cho lớp học một sự thú vị và không khí sôi động. Nó giúp ích cho sinh viên mô phỏng các tình huống của đối tượng mà xảy ra trong thực tế. Tuy nhiên, điều này phương pháp này tốn nhiều thời gian. Vì vậy, điều này phương pháp phù hợp để mô phỏng xã hội các vấn đề như: môn luật, giao thông sự an toàn…

2.5 Phương pháp trực quan

Phương pháp này được sử dụng rộng rãi và tích hợp với các phương pháp khác. Hình ảnh hóa có nghĩa là việc sử dụng các tập lệnh, tranh ảnh, hình vẽ, sơ đồ, bảng biểu … để chuyển tải hoặc minh họa chủ đề trong bài giảng. Phương pháp này được thực hiện trong các bước sau:

– Giảng viên phải chuẩn bị đồ dùng trực quan.

– Sử dụng các đối tượng trực quan phù hợp vào nội dung.

– Kết hợp ngôn ngữ linh hoạt và thao tác khi đưa ra hình ảnh minh họa.

– Khuyến khích học sinh tham gia, thảo luận về các đối tượng được trình bày.

Phương pháp này rất dễ kết hợp với các phương pháp khác, rút ​​ngắn bản trình bày thời gian, tạo sự thoải mái trong lớp học, và kích thích trí tưởng tượng của sinh viên. Tuy nhiên, việc chuẩn bị đối tượng trực quan là phức tạp và tiêu tốn thời gian.

2.6 Phương pháp làm việc nhóm

Sử dụng phương pháp này, giáo viên tổ chức học sinh thành nhóm 5-10 sinh viên. Mỗi thành viên trong nhóm sẽ chịu trách nhiệm trao đổi; chia sẻ và giúp các thành viên khác trong nhóm hoàn thành các nhiệm vụ được giao. Phương pháp này sẽ kích thích sự tự học của học sinh và sáng tạo một cách hiệu quả.

Phương pháp này được thực hiện trong các bước sau:

– Giới thiệu nội dung làm việc cho mỗi nhóm.

– Giao nhiệm vụ cho các nhóm.

– HS thảo luận trong nhóm.

– Trình bày kết quả của nhóm.

– Giảng viên nhận xét, bổ sung hiểu biết.

Ưu điểm của phương pháp này là tạo sự đoàn kết và kích thích sự tự giác, tự giao tiếp và giải quyết vấn đề. Tuy nhiên, việc đánh giá kết quả sẽ không khách quan. Vì thế, khi triển khai phương pháp này, giảng viên phải khách quan và công bằng đánh giá cho từng học sinh trong nhóm.

Ví dụ: Khi một nhóm 10 người người được đánh giá, giảng viên có thể gọi một học sinh nào đó trình bày kết quả của làm việc nhóm, nếu học sinh này làm tốt, nhóm hoàn thành nhiệm vụ. Nếu điều này học sinh không làm tốt, nhóm sẽ bị phạt. Nhóm sẽ bị trừ như nhau để kích thích các thành viên nhóm trong một

Theo cách “tràn ra”, càng nhiều thành viên hiểu biết sẽ phải giải thích cho những người hiểu biết chưa biết thành viên để đảm bảo rằng tất cả các thành viên có thể hiểu chủ đề.

2.7 Phương pháp dự án

Phương pháp này là một hình thức dạy học, trong mà người học thực hiện một phức hợp nhiệm vụ học tập, với sự kết hợp của lý thuyết và thực hành để tạo ra sản phẩm. Phương pháp này được thực hiện như các bước sau:

– Lên kế hoạch giải quyết chủ đề.

– Triển khai dự án.

– Tóm tắt kết quả.

Giảng viên nên áp dụng phương pháp này cho các bài học tích hợp có liên quan đến thực tế.

Ví dụ: với chủ đề “CNTT ứng dụng cho cuộc sống sinh viên ”, giảng viên đặt câu hỏi học sinh thảo luận, tạo ra một kế hoạch để nêu chủ đề. Giảng viên có thể đề nghị một số chủ đề cho sinh viên và hướng dẫn học sinh làm khảo sát để hiểu thêm về chủ đề. Sau đó sinh viên thiết kế và triển khai một CNTT ứng dụng cần thiết cho sinh viên.

2.8 Phương pháp trò chơi

Trong buổi học, việc kết hợp các trò chơi nhỏ để ôn lại kiến thức hoặc giải đáp nhanh sẽ giúp các bạn học sinh ghi nhớ bài giảng được nhanh và kỹ hơn những kiến thức được truyền tải. Đồng thời nâng cao khả năng thực hành, phám phá và phát triển khả năng giao tiếp, học sinh sẽ trở nên năng động hơn.

➡️➡️ Đọc thêm: Cung cấp giải pháp Elearning cho giáo dục

3. Nguyên tắc của phương pháp dạy học tích cực

3.1 Quy tắc 1: Kết nối với thực tế

Đây là một nguyên tắc rất quan trọng trong phương pháp giảng dạy hiện đại. Những gì được dạy trong lớp học phải được liên kết với cuộc sống bên ngoài. Vì vậy, khi áp dụng điều này nguyên tắc, giảng viên nên nâng cao vấn đề về các ví dụ thực tế, sẽ làm cho học sinh tò mò, kích thích trẻ vào bài học hứng thú hơn.

3.2 Quy tắc 2: Tạo sự tích cực bầu không khí trong lớp học

Khi người học cảm thấy rằng việc học là nhẹ nhàng, không quá nhiều áp lực, việc học quá trình sẽ dễ dàng hơn. Nguyên tắc này cho phép giảng viên bắt đầu bài học với tư cách là bài hát, một bài thơ hoặc một câu chuyện cười, hoặc một xã hội vấn đề liên quan đến nội dung sẽ dạy trong bài học đó để “thời gian học tập là vui sướng”.

Bên cạnh kiến ​​thức chuyên môn, giáo viên cần trau dồi xã hội nhiều hơn kiến thức để tạo ra bầu không khí tích cực trong lớp học hiệu quả hơn.

Một số cách để giảng viên tạo không khí tích cực trong giờ học như sau:

– Tôn trọng và quan tâm đến học sinh.

– Cử chỉ cơ thể, lời nói nhẹ nhàng, ánh mắt trìu mến.

– Thay đổi phong cách để tạo sự sinh động bài học.

3.3 Quy tắc 3: Sử dụng phương pháp giảng dạy trực quan

Hình dung là một nguyên tắc chung trong các phương pháp dạy học hiện đại. Giảng viên nên sử dụng các thiết bị dạy học như bảng, hình ảnh, máy chiếu, giáo cụ trực quan để giúp học sinh dễ hiểu chủ đề. Cách tiếp cận và quan sát thực tế là cách tốt nhất để học sinh nhớ nội dung chủ đề một cách hiệu quả.

3.4 Quy tắc 4: Khuyến khích người học làm việc độc lập

Giảng viên khuyến khích sinh viên tự tổ chức thành các nhóm để trao đổi và thực hiện các yêu cầu của bài học. Điều này sẽ cung cấp cho học sinh cơ hội nắm vững kiến ​​thức, chủ động tiếp cận vấn đề, thảo luận và giao tiếp lẫn nhau. Giảng viên có thể tổ chức học tập tích cực cho học sinh trong những cách sau:

– Yêu cầu học sinh nêu ý kiến.

– Đưa ra các câu hỏi nhanh.

– Thực hành tại lớp.

– Làm việc theo chủ đề theo nhóm.

3.5 Quy tắc 5: Tóm tắt các ý chính

Giảng viên nên tóm tắt nội dung chính ý tưởng về chủ đề để học sinh có thể có được chỉ ra những gì họ nên quan tâm sau kết thúc bài học. Hơn nữa, giảng viên nên gợi ý chủ đề cho lớp sau.

Trên đây là một số những thông tin cơ bản bạn nên biết về Phương pháp dạy học tích cực hy vọng rằng thông qua bài viết này bạn đã nắm rõ những thông tin hữu ích nhất cho mình.